scheepsjournaal Fred

Ahoi, iedereen die van onderweg-zijn houdt en die benieuwd is naar wereldvrede. Ik ben op ontdekkingsreis vertrokken. Hier lees je mijn scheepsjournaal ‘Fred’. In het Noors betekent fred vrede. Ik ben dus onderweg naar Fred. Vanaf nu mag je me Freddie noemen.

Je leest hier een omgekeerd relaas van mijn reis: het bovenste item is het laatste.

verhouding > mentale cocon

In mijn artistiek onderzoek naar generositeit in de cultuurpraktijk lees en beluister ik waarom veel cultuurmakers en kunstenaars het moeilijk vinden om hulp te vragen. Mochten alle cultuurmakers en kunstenaars die uit zijn op verbondenheid in de samenleving begrijpen dat ‘mensen laten helpen’ een katalysator is voor verbondenheid, dan zou hun schroom om hulp te vragen in de juiste verhouding komen te staan. Dan werd die hulpvraag een onderdeel van hun werk.

Vanuit die verhouding slaagde ik erin om een mentale cocon te creëren waarin ik die schroom kon bevragen. Hier kon ik helder zien dat het gaat om de schrik om afgewezen te worden, en om de weerwil om mijn kunstenaarschap beperkt te zien worden tot ‘socio-cultureel werk’. Die inzichten zijn voldoende om rustig te worden. Ik heb genoeg mentale capaciteit om deze dingen te voelen en tegelijk vast te stellen: Ik kan me laten helpen.

bekeken

(op de dansvloer) Wie is hier allemaal aanwezig? Wie kent mij? Wie ken ik? Wie ziet mij? Wie houdt me in de gaten? Wat ik heb nodig om me daar niet mee bezig te houden? Hoeveel overgave kan ik nog opbrengen om de beweging te starten? Wil ik eraan beginnen als ik er niet op vertrouw dat ik tot ‘dansen alsof niemand me ziet’ kan komen? Of blijf ik dan liever licht hoppend aan de praat met mensen die ik al lang niet meer heb gezien? Wat zou mijn lijf het liefste doen? ………………… slapen. Eerst die migraineaanval laten landen, medicatie innemen, het stille omarmen, en dan……….. slapen.

zangsessie op stadsfestival

Na een lange zomerbreak zag ik pianist Ilja terug in een kerk die zo indrukwekkend uitgelicht was dat de zangers vaak strak achter ons door keken. In deze Diestse kerk zongen 300 regio-genoten de pannen van het dak en de heiligen uit hun coulissen. Vooral ‘Bed of Roses’ (Bon Jovi) deed alles behalve onze stemmen verstommen. Hier komt alles van mij tot leven en tegelijk besta ik niet. Dit is opgaan in een groter geheel. Dit is genieten met elke vezel. Dit is voluit samen zingen!

rafelranden

Mijn tijd verdeed ik maar al te graag in een nieuwe Leuvense reisboekenwinkel. Ik hoorde mezelf hardop dromen met de verkoopster:

een muzikale reis
de kracht van samen zingen
samen met mijn man Toon
de rafelranden van Europa?

Verdervertellen

Samen met twee jonge journalisten onderzoek ik waarom zangvogels zo graag aan anderen vertellen wat een Allez, Chantez!-avond voor hen betekent. Op elke zangsessie zijn er minstens 30% nieuwe deelnemers, al tien jaar lang. Dat is iets wat vanzelf gebeurt. En gezien mijn motto “Laat je helpen door wat vanzelf gebeurt,” is het des te interessanter om samen met een enthousiast journalistenduo te onderzoeken waarrooooomm (en hoé) mensen graag anderen uitnodigen.

zangsessie tijdens personeelsdag

Uit de dirigentenpraktijk: “Uit ervaring weten we dat de leukste sessies diegene zijn waarin het tussen de liedjes in weer helemaal stil wordt,” en dan laat ik de stilte klinken. Stemmen verstommen. De groep reguleert de dynamiek.

Tijdens deze afsluiter van de personeelsdag in Hooglede werd het echter zó stil dat pianiste Saskia en ik naar elkaar keken. Grote ogen. Wauw. Dat beloofde. En alles wat een zangsessie kan zijn, dat was het ook. Inclusief de openlijke dankbaarheid achteraf, niet alleen in de vorm van bloemen, maar ook in talloze keren oogcontact en lieve wensen. Dat laatste vind ik één van de mooiste complimenten. In mijn ogen betekent oogcontact verbinding, maturiteit en kwetsbaarheid. Deze personeelsgroep had het allemaal. Tot en met een complete polonaise met álle deelnemers! Heerlijk…

“Diversity is being invited to the party, inclusion is being asked to dance […] Equity is being part of the planning committee.”

Ezelsoor in ‘Inclusion on purpose’ (Ruchika Tulshyan)

Wie doet wat voor wie?

In mijn artistieke studie naar de kracht van generositeit in de cultuurpraktijk bots ik via feedback van mijn assistente opnieuw op het gedachtegoed van Consent: wie doet wat voor wie? Je kan iemand helpen terwijl je dat eigenlijk voor je eigen goed gevoel doet. Is dat ook de generositeit waarvan ik de kracht wil aantonen? Of zitten daar grenzen aan? Hiervoor duik ik graag nog eens in het werk van Dr. Betty Martin.

zangsessie op een trouwfeest

Samen de liefde vieren, er is niets waarvoor je me liever de baan op krijgt. Tijdens de huwelijksceremonie van onze huisfotografe en haar vrouw mogen wij de overgang maken naar de receptie-met-deejay. Ik jongleer met verschillende rollen en emoties: de artiest is zenuwachtig en de hartsvriendin is ontroerd. Ik ben leverancier én gast op dit feest. […] Zij gelooft in mij; dat zingen we niet alleen met een honderdtal genodigden samen, maar dat voel ik ook bij pianiste Saskia. Zij zit twee meter links van mij te blinken in de ondergaande zon. Aan één blik hebben wij genoeg. Later op de dansvloer besef ik dat ik haar nooit eerder zag dansen. Samen dansen is naast zingen het leukste wat er is. En lucht-kijken en ijsjes-eten. En vriendinnen-bellen en dicht bij mijn man zijn. En……

uitdagingen en ambitie

Turks ontbijt in Steenokkerzeel met een collega-onderneemster die niet terugdeinst. Wat ik hier beluister is de veerkracht van een vrouw die intussen kan thuiskomen bij zichzelf en in het moederschap voor haar tienerdochter. Uitdagingen en ambitie gaan hier hand in hand, stap voor stap vooruit. […] De zon en het volume van de andere stemmen spelen me parten. Mijn lichaam ziet hier af. En toch kan ik hier graag zijn.

“What you experience is in large part a reflection of what your brain predicts is going on inside your body, based on passed experiences.”
(over lichaamswaarneming)

Ezelsoor in ‘In de wachtkamer van het lichaam’ (Joeri Calsius)
uit onderzoek van Barrett & Simmons (2015)

co-piloot

“Goed. We plannen een tweewekelijkse samenwerknamiddag in. Jij bezorgt me documentatie waarmee ik me kan inlezen in de historiek en visie van je organisatie. Samen werken we een Case For Support uit voor mecenassen en filantropen. We starten lobbywerk en feedback-rondes op. Daarmee doen we een gooi naar structurele financiële ondersteuning. Tegen dan weten we of wij graag en goed samenwerken en wat we nog missen. En van daaruit zien we hoe het verder gaat.”

Ik hou zo van slimme, actiegerichte, geëngageerde en moedige mensen. Wanneer ik dicht bij hen mag zijn of zij toenadering zoeken, durf ik aannemen dat drama niet noodzakelijk is. Soms verlopen de zaken chaotisch of draaien ze negatief uit. Evengoed komt het voor dat een contact je brengt wat je hoopt en blijft een spannend plot achterwege. Soms zijn de dingen gewoon zacht. Ook daarop mag ik vertrouwen.

dagboekclub

Freewriten, journaling oftewel dagboekschrijven; daar houdt dit nieuwe clubje van schrijvende sociaal ondernemers zich de komende weken mee bezig. We verzamelen schrijfmateriaal waarmee we een korte voordracht maken voor tijdens de opening van het congres van de Sociale Innovatiefabriek. “Welkom in De Dagboekclub!” … en ik blij natuurlijk. “Hoe kan je op tien minuten tijd zoveel poëzie creëren?” en “Ik hoor je graag spreken,” zijn de complimenten waar ik het meest fier op ben. “Hoe loop ik mezelf niet voorbij?” en “Hoe blijf ik met mijn voeten op de grond?” hoor ik meermaals door mijn hoofd spoken. Gelukkig ben ik niet alleen.

“Een van mijn diepe overtuigingen is dat als we allemaal ‘de eenheid van de mensheid’ – zo noem ik een diepgeworteld gevoel van onze gedeelde menselijke conditie, de simpele erkenning dat iedereen net als ik gelukkig wil zijn en niet wil lijden – zouden aanvaarden, onze wereld een betere en vriendelijker plek voor iedereen zou zijn. We zijn sociale wezens, we zijn allemaal uit de schoot van een moeder geboren en hebben overleefd door de zorg van anderen, vooral van onze ouders, in de kwetsbaarste periode van onze kindertijd. Deze totale afhankelijkheid van de zorg van anderen en de aangeboren waardering van de zorg van anderen die daarbij hoort, hebben ons het vermogen gegeven om voor anderen te zorgen, zelfs voor vreemdelingen. Ik omschrijf dat soms als de menselijke eigenschap van ‘warmhartigheid‘.”

Ezelsoor in ‘Stem van de ongehoorden’ (Dalai Lama)

vrolijke onderzoeksfreak

Vakliteratuur over de kracht van generositeit. Ik ken niemand buiten mezelf die daar zo gelukkig van kan worden. En wanneer mijn assistente het voorbereidende verzamelwerk heeft gedaan en ik enkel nog de artikels moet lezen die werkelijk ter zake zijn, dan loopt mijn hart gewoon over. Ik hou zó van dit werk! Uiteraard is er twijfel over of ik het wel goed doe en of het wel genoeg is en of ik wel slim genoeg ben en of ik wel genoeg tijd heb. Uiteraard is er twijfel. Twijfel is er altijd.

muzikaal puzzelen in je verbeelding

Playlists maken en zangsessies voorbereiden is als puzzelen. Wie zingt er mee? Wat voor achtergrond hebben zij? Waar dient het toe? Waar kadert het in? En welke liedjes passen daarbij? Welke volgorde voelt goed? Hoe passen die teksten in een zangboekje? En welke merkbeleving kan ik daar aan toevoegen? Dit werk lijkt op hardop dromen aan de hand van muzikale verbeelding.

dinnerdate

R. komt avondeten. Mijn mentor, mijn man en ik landen hier samen tussen de boeken, aan de hapjes en de stoverij, met de verhalen, en de besognes en de levenswijsheden en de grappen. “Daar raakte ik helemaal van opgeladen,” hoorde ik mijn man glimmen. “Sommige mensen vragen energie. Anderen geven die.” En ik knik. Ik knik. Ik knik.

“I’m not talking about a utopian dream of a perfect society in which everyone lives together without conflict. [… but] one in which problems and conflict exist, but are resolved peacefully and without bitterness. […] I do believe it can be accomplished through courage and determination, and through education and training. If enough people are willing to make the necessary commitment.”

Ezelsoor in ‘Coretta. My life, my love, my legacy’ (Coretta Scott King)

aandacht voor de stem

Wanneer ik luister naar mijn eigen stem, beleef ik iets dat op mindfulness lijkt. Toch doe ik dat naar eigen zeggen te weinig. Mijn stemtherapeute en ik proberen dingen uit die ik kan koppelen aan de routines die wél al geïnstalleerd zijn. We hebben het over liprollen (brrrrrrr) en hoe je de klank daar van kan laten profiteren. Mijn borstkas trilt alsof ik een tactiele slab aanheb.

We hebben het over hoe we ons neigen in te houden met zingen wanneer we zelfs nog maar vermoeden dat iemand ons kan horen. We benoemen dat dit training en mindset-werk vraagt. De komende maanden wil ik hiermee aan de slag.

tijd krijgen

Bij de mutualiteit-controlearts zit ik doodzenuwachtig in de wachtzaal. Het vorige gesprek met deze dokter zat eivol onenigheid en disconnectie. Ik had zo weinig vertrouwen in de werkelijkheidswaarde van haar verslag (en de eventuele invloed op mijn dossier) dat ik een officiële klacht indiende. Mijn hart bonkt (echt: bónkt) en mijn gedachten gaan alle kanten uit. Wanneer ze me met een brede glimlach in de wachtzaal ophaalt, ben ik verward en positief verrast. We praten kort over de stagnatie van mijn migraine-genezingsproces en ze geeft aan dat zij nu een voorstel doet aan de beslissingsmakers waarmee ik op langere termijn met een gerust hart kan herstellen van jarenlang pijn. Ik voeg nog toe dat ik veel mediteer tegenwoordig. Misschien heeft dat waarde voor haar voorstel. Na enkele stappen in de gang kijk ik verbaasd achterom. In een koffiebar even verderop kom ik tot stilstand. Een tas thee en een Jommeke-strip doen me luidop lachen. Stoom afblazen, heet dat. En ademhalen. En herstellen.

veilig landen

Wanneer mijn assistente vertelt wat er tijdens mijn verlof gebeurde voel ik me rustig worden. Het is fijn om te voelen dat zij het schip bewaakt en beheert terwijl ik mijn lijf in de hangmat wieg. […] Bij feedback over iets dat ik de volgende keer graag anders wil, bedenken we samen een regel die we in de volgende vakantiebriefing kunnen opnemen. Ik vind het fijn om te weten dat samenwerken een beeldhouwwerk is dat je samen vormgeeft en bijschaaft.

wrijvend commmuniceren

Tijdens een bijpraat-gesprek na m’n verlof moet ik ook feedback geven over wat ik niet leuk vond en ongepast. Ik vind dat spannend omdat ik bang ben dat ik de ander daarmee kwets. Ik ben me bewust van deze emoties over emoties, maar neem toch met een klein hartje de telefoon op. […] Met mijn feedback duw ik op de perfectionistische aanleg van m’n gesprekspartner, die dat op een volwassen manier zelf kan benoemen. […] Ik apprecieer haar vraag of ik “deze conversatie oké vind”. Ik merk dat ik een oordeel heb over hoe weinig zorg dat ik voor háár over heb en uit de wens om samen goed te worden in wrijvende communicatie.

uitvliegangst

HERBEGINNEN. “Ben je bereid om opnieuw in de arena te stappen, goed wetende dat je de kans loopt om alles te verliezen?” Dat is wat ik voel aan het einde van mijn verlof. Ik ben bang om de komende tijd het contact met mezelf te verliezen, om nog meer hoofdpijn te krijgen, om mezelf niet te kunnen reguleren, om mijn gezondheid nog verder te zien afbrokkelen, om de mensen rondom me te zien afdrijven, om mijn passen te weten vervliegen en mijn integriteit.
Terwijl ik verdrink in die mentale verhalen houdt mijn ademhaling me in leven. De spanning in m’n keel grijpt me aan en zorgt terwijl ook voor focus. Ik kan hier bang zijn. Ook in het verdrinken kan ik blijven. Veilig ben ik ook onder water.

Leestips augustus 2025

– Coretta. My life, my love, my legacy (Coretta Scott King).
Vlot leesbare biografie van een zingende vredesactiviste die geweldloos activisme over de hele wereld promoot en die de legacy van haar man Martin Luther King Jr. mee uitbouwde. Het relaas van deze vrouw laat mij dromen over wat ik zelf kan veranderen.

– In de wachtkamer van het lichaam (Joeri Calsius).
Met grote concentratie en vaak verbluft opkijkend van mijn blad wroette ik me door antwoorden op de vragen: hoe kan een psychosomatisch conflict als mijn chronische migraine ontwikkelingspsychologisch tot stand komen? En hoe kan dat zich uitdrukken in het lichaam? Hierin vind ik aanknopingspunten om mijn psycholoog en kinesist te bevragen.

– The wayfinders (Wade Davis).
Superenthousiast werd de onderzoeker in mij van de reis- en onderzoeksverslagen van deze man die een antwoord formuleert op de vraag: Waarom doet oude wijsheid ertoe in de moderne wereld? Hierin vind ik talloze doorverwijzingen naar onderzoek dat ik graag wil lezen.

– Stem van de ongehoorden (Dalai Lama).
Verslag van de werkzaamheden en de wereldvisie van een wereldberoemde man die het lot van zijn volk wil verbeteren op een geweldloze manier. Hierin vind ik concrete inzichten over verschillende visies op een conflict.

– You are here (Katherine Harmon).
Verzameling van creatieve ‘persoonlijke geografieën’ en andere plattegronden van de verbeelding. Hierin vind ik een escape room waarin ik tijdenlang kan verdwalen.